Posted in Հայոց լեզու 9

Գործնական քերականություն-վարժ. 156-161

Գեղեցիկ աղավնին իր տիրոջը հավատարիմ է։
Մեր դարերի հնդիկներն են կառուցել հիասքանջ քաղաքը։
Ինկերն իրենց ժամանակներում արհեստական կղզիներ էին սարքում ջրագռավներից պաշտպանվելու համար։

Անծանոթ առարկայի վրա կտրուկ ինչ-որ դուռ բացվեց։
Տղաները շատ բարեհամբյուր ողջունեցին իրենց հյուրին։
Մեր տան դիմաց ուժեղ անձրև էր գալիս։

Շատ հետաքրքիր է թիթեռներին վրա աչք պահելը: Նրանք <<լրիվ կերպարանափոխությամբ>> առաջ գնացող միջատներ են: Խավարասերի կամ ծղրիդի ձվից տեղն ու տեղը փոքրիկ խավարասեր կամ ծղրիդ է ելնում: Մինչդեռ այն թրթուրը, որից թիթեռ է դուրս գալու, բոլորովին նման չէ թիթեռի: Հավատալն ընծայելն անգամ խելքին մոտ չէ, որ ինչ-որ որդից մետաքսե թևերով գեղեցկուհի է լույս աշխարհ գալու: Աճել-մեծանալու համար թրթուրներն անընդհատ փորները լցնում են, երբեմն՝ օրվա ընթացքում ավելի շատ, քան իրենց քաշն է: Իսկ մի օր թրթուրի փոխարեն հատուկ նյութից կազմված թաղանթով պատված հարսնյակներ են լույս ընկնում: Նրանք չեն ուտում ու չեն շարժվում, բայց ընթանում է նրանց երկրորդ կերպարանափոխությունը. թիթեռը թռիչքի նախապատրաստություն է տեսնում: Եվ մեկ էլ տեսար հարսնյակն սկսում է շարժվել: Թաղանթը պատռվում է և մաս-մաս հայտնվում են թիթեռի մեջքը, գլուխը, ոտքերը ու թիթեռը դուրս է սողում:

Կարդալուց հետո կհասկանաք, թե այդ պատմվածքը ինչ ավարտ է ունեցել։
Արդել որոշել եմ, թե ինչ մասնագիտություն եմ ունենալու։
Վաղուց գիտեր, որ իր ընկերը իրեն դավաճանում է։
Բռնակալները սպանում են, որովհետև գողություն եին անում։
Ծերուկը նկատեց դրսում վազվզող երեխային, որը փնտրում էր իր խաղալիքը։
Նավաստին փնտրում էր իր աշխատողներին, որպեսզի հանձնարարություն տար։

Արևը մայր էր մտնում:

Աղավնիները արևի շողերից տաքացել էին:

Աղավնիները պարծենում էին:

Աղավնիները լայն բացեցին թևերը:

Աղավնիները խոնարհվեցին:

Աղավնիները պտտվում էին:

Աղավնիները տարօրինակ բամբ ձայն էր էին արձակում:

Աղավնիները պարծենում էին գեղեցկությամբ:

Այս նախադասություններում կարևորված են ենթական այսինքն՝ աղավնին և ստորոգյալը այսինքն այն գործողությունները որոնք աղավնիները կատարում էին:

Գլխակեր — ուտել
Հեռագնաց — գնալ
Զուգընթաց — ընթացք
Սրճաղաց — աղալ
Հեռուստացույց — հեռանալ
Աստեղածին — այստեղ
Անվանակից — անուն


Posted in Հայոց լեզու 9

Հարցարան 5։ 15-30

2) խա….եություն, սր…ագրիչ, դար…նոց, համ…երություն

Այո

Սխրագործ-ություն

Ծնկաչոք

ա) ծնկել
բ) չոքել

խորանալ — խոտորվել

Նրբագույն

ինչ որ , որևէ

Կապ

թե
քանի որ
որպեսզի

Պատճառ

Նպատակ

Ուղղական — ականջներս
Սեռական — աղբյուրի մոտ
Տրական — գրքին
Հայցական — հորեղբայրը
Բացառական — ճանապարհից
Գործիական — մատներով
Ներգոյական —

ա) ես, իմ, ինձ, ինքս
բ) դուք, ձեր
գ) նա

3-րդ

5-րդ

Posted in Հայոց լեզու 9

Հարցարան 5։ 8-14

ա) Շունը- եզակի թիվ, ուղղական հոլով, պարզ գոյական:

բ)աղբյուրի- եզակի թիվ, տրական հոլով, պարզ գոյական:

գ)ականջներս- հոգնակի թիվ, սեռական հոլով, բարդ գոյական:

դ)գրքին-եզակի թիվ, տրական հոլով, պարզ գոյական:

ա)Ուրախացա- առաջին դեմք, եզակի թիվ, անցյալ կատարյալ:

բ)Լսում եմ- առաջին դեմք, եզակի թիվ, ներկա շարունակական:

գ)Թռավ- երրորդ դեմք, եզակի թիվ, անցյալ կատարյալ:

դ)Վազում էի- առաջին դեմք, եզակի թիվ, անցյալ վաղակատար:

ա)սվսվալով-անորոշ դերբայ

բ)թափվող-համակատար դերբայ

համադասական շաղկապ-այլև, եթե

ստորադասական շաղկապ-որ, և

թույլ խշխշոց
խաղաղ շնչառություն

Ստորակետը դրվել է, որովհետև ստորակետից հետո ենթական փոխվում է:

Նռներ

Posted in Հայոց լեզու 9

Գործնական քերականություն-վարժ. 151-155

<<Ալոն>> աշխարհում ամենատարածված բառերից է, այսօր դա գործածվում է հեռախոսային խոսակցությունների ժամանակ և հետաքրքիրն այն է, որ <<ալոն>> նշանակում է <<լսում եմ>>: Դա շատ ավելի հին է, քան հեռախոսը: Մինչև հեռախոսի գյուտն այդ բառը նավերի վրա է օգտագործվել՝ խոսափողով կանչերի ժամանակ:

Հայտնի է, որ ծովերի և օվկիանոսների ջրերը թանկարժեք մետաղներով են հարուստ: Գիտնականներին միշտ հուզել է այն միտքը, թե կարելի՞ է արդյոք օվկիանոսային ջրից ոսկի ստանալ: Սակայն բազմաթիվ փորձերը, որ թանկարժեք մետաղներ ստանալու նպատակ են ունեցել, այդ ժամանակ անհաջողությամբ են վերջացել: Բայց մի անգամ մի քիմիկոս այնպիսի նյութ է ստեղծվել, որն ընդունակ է ջրից ոսկի կորզելու: Հարյուր լիտր օվկիանոսային ջրից զրո ամբողջ չորս միլիոներորդական (0,000004) գրամ ոսկի է ստացվում:
Մինչև այդ օրը այդ քիմիկոսը ցանկանում է օվկիանոսային ջրերում ավելի խոշոր փորձեր դնել:

Անցյալ դարի վերջին վիեննացի աստղագետ Պալիսը հայտարարեց, որ հայտնաբերել է նոր աստղակերպ: Գիտնականն աստղագիտական հզոր գործիքներ ձեռք բերելու միջոցներ չուներ: Նա հայտարարեց, որ վաճառում է նոր երկնային մարմնին անուն տալու իրավունքը: Իսկույն հայտնվեց գնորդը: Դա բարոն Ալբերտ ֆոն Ռոտշիլդն էր: Միլիոնատիրոջ ցանկությամբ աստղակերպն անվանվեց նրա կնոջ՝ Բետինայի անունով:

Ամեն գարուն հզոր վարարումներով շրջապատը հեղեղելով՝ Օբը, Ենիսեյն ու Լենան շատ մեծ քանակությամբ ջուր են տանում դեպի Գյուսիսային սառուցյալ օվկիանոս:

Հանդուգն երիտասարդ ինժեները, նախագծին ընձեռած բոլոր հնարավորությունները ծանրութեթև անելով, տասնմեկ տարի շարունակ փաստեր էր հավաքում:

Հանիբալի զորքը երկու օր կանգ առավ Ալպերի բարձունքներում՝ թափառումներից ու վերելքի ժամանակ կրած տառապանքից ուժասպառ եղած:

Վախեցնել տալ-վախեցնել, խոսել տալ-խոսեցնել, բարկանալ տալ-բարկացնել, համոզեցնել-համոզել, ապրեցնել տալ-ապրեցնել, ներեցնել-ներել, փրկեցնել-փրկել, նախանձել տալ-նախանձել, թվացնել-թվալ, փայլեցնել-փայլ տալ, բանեցնել տալ-բանեցնել, հայտարարել տալ-հայտարարել, անել տալ-անել, ցավեցնել տալ-ցավեցնել, ափսոսել տալ-ափսոսեցնել, սիրել տալ-սիրեցնել, մտածեցնել-մտածել տալ, ճանաչեցնել-ճանաչել տալ, պայթեցնել տալ-պայթեցնել, խեղդել տալ-խեղդել:

Posted in Հայոց լեզու 9

Գործնական քերականություն-վարժ. 146-150

Ամառային սիրուն երեկո էր, և արեգակն արդեն թեքվում էր դեպի իր մուտքը: Մի փոքր տոթ օդին խառնվել էր մեղմ հիվիկը և զբոսնելը հաճելի էր դարձել: Հանգստյան օր էր , և ծովափին շատ մարդիկ կային: Բոլորն անհանգիստ էին և հայացքներն ուղղել էին ծովում ինչ-որ կետի: Ոչ ոք չէր ուզում բան ասել և չէր էլ ուզում լսել ինչ-որ բան: Միայն բարձրախոսն էր անտարբեր ընդհանուր հուզմունքին , և բարեխղճորեն իր գործն էր անում , զբաղեցնում էր հանգստացող հասարակությանը: Հաղորդավարը միապաղաղ ձայնով ինչ-որ բան էր կարդում , և այդ ձայնը մատնում էր ձանձրույթն ու հոգնածությունը: Մակույկավարների տնակում անվերջ զնգում էր հեռախոսը , և ոչ մեկ չէր մոտենում , որ խոսեր կամ գոնե անջատեր այն:

Մի գնա, այլապես հետտ չեմ շփվի:

Ոչ թե զվարճացիր, այլ գործ արա:

Ոչ միայն նա, այլև միասին ենք գնացել:

Ես էի տանը մենակ մնացել, այլ ոչ թե եղբայրս:

Երգի տնային աշխատանքը կատարելու համար ձայնը գլուխը գցած անիմաստ երգում էր:

Այս ինչ է պատահել եկել ես մեր քաղաքը:

Նավաստին մի քիչ հանգստանալու համար վայրկյանական հայտնվեց նավի նավամբարում:

Մոր հարցից նա կարծես թե մի քիչ շփոթվեց:

Posted in Հայոց լեզու 9

Քննական հարցարան 5։ 1-3

Սահմանական

Սպիտակապոչ արծիվ 

Սպիտակապոչ արծիվը քիչ վտանգավոր տեսակներին է պատկանում։
Մարմնի երկարությունը 70-90 սմ է, թևերի բացվածքը՝ 200-240 սմ, կենդանի զանգվածը՝ 3-6,5 կգ։ Բնակվում է ծառերին մոտ բաց ջրային տարածություններում, Սևանա լճում, ձկնաբուծական ավազաններում, գետահովիտներում, ջրածածկ հարթավայրերում։ Սնվում է առավելապես ձկներով և այլ ողնաշարավորներով, լեշերով։

Ես կարդացել եմ <<Սրճարան աշխարհի եզրին>> գիրքը , այն իմ համար շատ հետաքրքիր գիրք էր , ես այս գիրքը կարդացել եմ շատ ուշ բայց իմ մտքում շատ լավ է տպավորվել այն։ Գրքում մարդը մոլորվում է իր ավտոմեքենայով, փորձում է ինչ որ խանութ գտնել, բայց չի նկատում ոչինչ։ Բայց մի անկյունից տեսնում է սրճարան, որտեղ տեսնում է մի մատուցողուհու, որին հարցնում է թե որտեղ է նա հայտնվել։ Մատուցողուհին ասեց , որ նա կարող է նրանց մոտ մնալ և հանգիս մեկ բաժակ թեյ խմել։ Մարդը սկզբում չէր ուզում, բայց հետո համաձայնվեց․․․։ Վերջում մարդը երբ գնում է սրճարանից և գուղևորվում տուն։ Հետո, երբ մի քանի տարի հետո գնում է նույն փողոցով տեսնում է այդ սրճարանը և տեսնում է նույն մատուցողուհուն ով չէր էլ ծերացել այդքան տարիներ հետո։

Posted in Հայոց լեզու 9

Գործնական քերականություն-վարժ. 141-145

Եսասերները

Ա․
Բանաստեղծության իմաստը այն է , որ ուլիկը գայլից բարձր էր դրա համար մեծ-մեծ խոսում էր , իսկ եթե իջներ ներքև գայլը նրան կուտեր։

Բ․
Բանաստեղծության իմաստը այն է , որ իր ընկերը երբ դառավ թագավորի խորհրդական սկսեց իրեն բարձր պահե և ընկերը ասաց , որ իրեն մենակ իր աթոռն է բարձրացնում։

1 խումբ — սահմանել , հաստատել , որոշել , կարգել
2 խումբ — հափշտակել , խլել , կորզել , պոկել , պատառոտել , շորթել , գողանալ
3 խումբ — շռայլել , վատնել , քամուն տալ , ծախսել
4 խումբ — հոշոտել , բզկտել , ծվատել , բզբզել
5 խումբ — թեքվել , կքվել , խոնարհվել , իջնել , ճկվել , կռանալ , ծռվել

Որպես կանոն ես չեմ կարող դասի չգալ
Քրոջս ծնունդին , որպես առիթ նվիրեցի նվեր
Իմ մայրիկի մարտի 8-ին , որպես նվեր նվիրեցի մատանի։

Տեղափոխվեցի նոր բնակարան , որպեսզի հարևանները չխանգարեն
Քույրս կոտրեց իմ համակարգիչը և որպեսզի իրեն վատ զգա զրկեցի իր համակարգչից
Այս առավոտյան ես նախաճաշեցի ապուրով և որպեսզի մայրս ուրախանա լվացի ամանները։

Վաղը մրցելու են մյուս թիմերը
Ֆուտբոլի դաշտում մրցելու են մյուս թիմերը
Ճաշելուց հետո միանգամից մրցերու են մյուս թմերը

Եկել եմ Ձեզ շուտ հայտնել նորությունը
Եկել եմ Ձեր տանը հայտնելու նորությունը
Եկել եմ Ձեզ հայտնելու նոր իմացածս նորությունը

Բաբախելուց սիրտը տեսնում է
Հեքիաթում սիրտը տեսնում է
Զգալով սիրտը տեսնում է

Դեռևս հեռու անցյալում մարդիկ նկատել են, որ կաղնին մյուս ծառատեսակներից ավելի հաճախ է խփվում կայ- ծակից: Կայծակի ժամանակ և անձրևից պաշտպանվելու համար ապաստարան փնտրելիս պետք է հեռանալ կաղնուց: Կանաչապատելը փրկում է քաղաքաբնակներին. օդում եղած փոշու ու գազի մեծագույն մասը ծառերի, թփերի, խոտի վրա է նստում։
Փայտանյութից գրեթե քսան հազար արտադրատեսակ են ստանում:

Posted in Հայոց լեզու 9

Գործնական քերականություն-վարժ. 135-140

Թեկուզ այն , որ ես շատ վատ էի ինձ զգում , այնուամենայնիվ ես եկա դասի։
Թեպետ այն , որ ես ամբողջ օրը տանը չէի և դասերը գիշերը արեցի , սակայն հաջորդ օրը ես եկա դասի։
Չնայած որ անձրև էր գալի , բայց ես գնացի պարապմունքի։
Թեև այն , որ ես համակարգիչ չէի բերել դասի , բայց և այնպես դասեր արեցի։

Իմանալ — իմացնել, իմաց տալ
Բարկանալ — բարկացնել , բարկանալ տալ
Տեսնել — տեսնել տալ
Զգալ — զգալ տալ

Բարձր կրունկներով կոշիկներն առաջին անգամ երևացել են ուշ միջնադարյան Փարիզում: Բայց կինն իր կրունկներն ինչու պիտի պահեր բարձր ու մարմնի ծանրությունը ոտքի թաթերի վրա պիտի դներ: Պատճառն այն էր, որ այն ժամանակ Փարիզի փողոցները սալահատակված չէին և մարդիկ մի մայթից մյուսն անցնելու ժամանակ խրվում էին ցեխի մեջ: Եվ ահա մի հնագետ կոշկարար, որն իր համար հնարեց բարձր կրունկները, որոշեց մյուսների կոշշիկներն էլ այդպես կարել:

Աշխարհի մեծածավալ հին գրքերից մեկը հայերեն <<Մշո ճառընտիր>> գիրքն է, որ պատրաստել են արջառի ու իրինջի կաշվից: Դա յոթանասունհինգ սանտիմետր երկարություն, հիսուն սանտիմետր լայնություն ուներ և մոտ երեսուներկու կիլոգրամ էր կշռում: Հայ գյուղացիները մեծ գումարով փրկագնեցին ձեռագիրը, երբ սելջուկները դա հափշտակում էին:

Միայն դինոզավրերն ու մյուս նախապատմական կենդանիները կարող էին տեսնել հայտնի ամենահին երկնաքարի անկումը, որովհետև երեք հարյուր միլիոն տարի առաջ, երբ դա ընկավ, միայն նրանք թափառեցին ծառանման պտերների հսկա անտառներում:

Երբ գեղեցիկ նապաստակները քննարկեցին և հասկացան, որ իրենք են աշխարհի ամենավախկոտ կենդանիները, որոշեցին, որ բոլորով գնան, խորը և վտանգավոր լիճն ընկնեն, խեղդվեն: Իսկ ճահճոտ  լճափի կանաչ գորտերը նրանք փոքր ոտքերի խուլ թփթփոցը որ լսեցին, անմիջապես ցատկեցին լճի ամենախոր տեղը՞ Մի անխելք նապաստակ ասաց.

-Էլ ի՞նչ խեղդվենք, աշխարհում մեզանից ավելի վախկոտ արարածներ էլ կան:

Posted in Հայոց լեզու 9

Քննական հարցարան 4 ։ 17-39

Ինչո՞ւ — դերանուն
Մի՞թե — հարցական
Էակ — գոյական
Թե — Շաղկապ

Երկուսն էլ

ա) 1-րդ դեմք
բ) 2-րդ դեմք
գ) 3-րդ դեմք
դ) 2-րդ դեմք

Այո

Պարզ ընդարձակ նախադասություն։

3-րդ նախադասություն։

Ոչ

ա) Լրջորեն
բ) Սաստիկ

Նայեց — սահմանական եղանական — անցյալ կատարյալ
Մնացել էր — սահմանական եղանական — վաղակատար անցյալ
Տալիս էր — սահմանական եղանական — անկատար անցյալ

1

Տտորադասական շաղկապ։

Պարզ ընդարձակ նախադասություն։

Միայն մի րոպե օրիորդ՝ գոչեց Միքայելը , Դուք շատ եք շտապում իսկ ես կկամենայի մի քանի խոսք ասել , միայն մի քանի խոսք։

Հրամայեցեք ասաց Շուշանիկը կանգ առնելով և ձեռքերն ան- փույթ դնելով կրծքին գլուխը թեթևակի աջ ուսին թեքելով ես պատ- րաստ եմ լսելու Ձեզ:

է

Այո

Առնչություն

Առնչություն

Անձնական — ես

Ցուցական — այն

Անորոշ — մի

Հարցական – ինչպես

Ժխտական — ոչ մի

ա) շտապում եք
բ) հրամայեցեք
գ) ասեմ
դ) կկամենայի
ե) պիտի ասեմ

ա) իսկ

բ) բայց

Եւ՜ ամառ ,ե՜վ ձմեռ

Բազմիմաստ

\