Մարդու կմախք

Չափահաս մարդու կմախքը կազմված է մոտ 220 ոսկրերից ։ Մարդու կմախքը կազմված է գլխի , իրանի , վերին և ստորին վերջույթներից ։
Գանգը պաշպանում է գլխուղեղը արտաքին ազդակներից ։ Գանգի ոսկորներն են ՝ ճակատոսկր , ծոծրակոսկր , երկուական գագաթոսկրեր , քունքուսկրեր ։ Դիմային մասերն են այտոսկր , քթոսկր , արցունքոսկր , վերին ու ստորին ծնոտներ ։ Ստորին ծնոտը միակ շարժուն ոսկրն է դեմքի վար ։
Ողնաշարը կազմված է 33-34 ոսկրերից , որոնցից 7 պարանոցային , 12 կրծքային , 5 գոտկային և 4-5 պոչուկային ։
Կրծքավանդակը կազմված է կրծքային ողերից, կրծոսկրից և 12 զույգ
կողոսկրերից, որոնք կիսաշարժուն ﬕացած են կրծոսկրին, իսկ ողնաշա-
րի հետ` շարժուն: Կրծքավանդակը պաշտպանում է նրանում տեղակայ-
ված սիրտը, թոքերը, խոշոր անոթներն արտաքին ազդակներից:
Վերին վերջույթների կմախքը կազմված է ուսագոտուց , որը կազմված է անրակներից ու թիակներից ։
Վերին ազատ վերջույթների կմախքը կազմված է բազկի, նախաբազկի և ձեռքի ոսկրերից:
Ստորին վերջույթների կմախքը կազմված է կոնքագոտուց և ստորին ազատ վերջույթներից:
Ստորին ազատ վերջույթների կմախքը կազմված է ազդրոսկրից, սրունքի ﬔծ և փոքր ոլոքներից և ոտնաթաթի ոսկրերից: Ոտնաթաթը կազմված է նախագարշապարից, գարշապարից և մատոսկրերից ։
Չափահաս մարդկանց ողնաշարն ունի չորս կորություններ , որը նպաստում է հավասարակշռության պահպանմանը ։
Ոտնաթաթի կորությունը նպաստում է քայլելու ժամանակ ցնղումների թուլացմանը ։

Ազատագրական պայքարը արևմտյան Հայաստանում , փետրվարի 6-10

• Պատմել   20-րդ դարի սկզբին արևմտահայության նկատմամբ սուլթանական վարչակարգի վարած քաղաքականության մասին:

Սուլթանական կազմը ամեն բան անում էր , որ հայ ժողովրդին բնաջնջի ։ Դա նրանց մոտ չէր ստացվում չնայած որ շատ ամնեղ հայեր զոհ գնացին աբդուլհամիդյան գաղափարին ։

• Ներկայացնել հայ ազատագրական շարժման ղեկավարների ընտրած մարտավարությունը:

Անդրանիկը և Գևորգ Չաուշը սպանում են Աղբյուր Սերոբին սպանած քուրդ ցեղապետ Բշարե Խալիլին ու այդ քայլով ոգևորում ժողովրդին միանալ ազատագրական պայքարին ։
Ազատագրական պայքարի գաղափարի հետ համաձայն էին բոլորը և դրա համար իրեն ուժերը որոշեցին կենտրոնացնել Վասպուրականում , Տարոն֊Սասունում , Կիլիկիայում , որը ծովի հետ անմիջապես կապ ուներ ։ Այդպես շարունակվեղ հայդուկային շարժումը ։

• Համեմատել Մշո Ս.Առաքելոց վանքի կռիվը և 1904թ. Սասունի ապստամբությունը/ ընթացքը, ավարտը/:

1901թ նոյեմբերի 3-ին 37 հայդուկների ու 20 զինված գյուղացիների հետ մտնում է Սուրբ Առաքելոց վանք ու այն դարձնում Ինքնապաշտպանական ամարոց ։ Թուրքական կողմը բանակցություններ է առաջարկում ։ Հայերը պահանջում են ազատել քաղբանտարկյալներին , պատժել քուրդ ավազակներին , հայերին վերադարձնել իրենց հողերը ։ Թուրքերը համաձայնում են միայն ազատել քաղբանտարկյալներին ։ Կռիվը նորից է սկսվում , զենքի վերջանալու պատճառով հայերը նոյեմբերի 27-ի գիշերը սպիտակ սավաններով փաթաթված / ձյան վրա չեն երևում /, դուրս են գալիս վանքից ու հեռանում ։

Սասունի ապստամբությունն աննկատ չմնաց սուլթանի աչքերից ու նա զորք հավաքեց Սասունի մոտակայքում ։
1904 թ գարնան սկզբին թուրքական մեծաքանակ զորքը/ 10․000/ սկսում է շարժվել ։Նրանց դեմ են դուս գալիս հայ 200 հայդուկ և 1000 զինված սասունցի ։ Ապրիլի 1-ին թուրքերն առաջարկում են հաշտություն , հայերը ասում են կհամաձայնեն միայն այն դեպքում , եթե կատարվի մայիսյան բարենորոգումների խրագիրը ։ Կռիվը վերսկսում է ։ Դաժան մարտերի ժամանակ ապրիլի 13-ին մեռնում է Հրայրը ։ Սասունի ապստամբությունն ավարտվեց 1904թ -ին հայերի պարտությամբ ։
Խոշոր պետություների միջամտությամբ սուլթանը համոզվեց չբնաջնջել հայերին ։

• Հիմնավորեք կամ հերքեք այն տեսակետը, որ 20-րդ դարի սկզբին  հայդուկային շարժումը  իրեն սպառել էր:

Հայ ազատամարտի հերոսների ցանկությունն շատ մեծ էր ազատել հայրենիքը , բայց քանի որ չունեին ոչ զենք , ոչ հովանավորներ , պետք էր հրաժարվել այդ գաղափարից , որովհետև մարդիկ մահանում էին , հայերը գնալով քչանում էին ։ Ազատամարտիկների մի մասը գնաց Պարսկաստան , մյուս մասը արևելյան Հայաստան , Գևորգ Չաուշը մնաց ժողովրդի կողքին ու մահացավ 1907թ-ին մայիսի 27-ին հայրենիքիք համար մղված պայքարի համար ։

• «Հայ կանայք/ կամ  հայ կինը/ 19-րդ դարավերջի , 20-րդ դարասկազբի հերոսամարտի տարիներին:»

Հայտնի ֆիդայուհիներ էին Մոկունք գյուղից Մոկունաց (Միրզոյան) Լուսոն, Ցրոնք գյուղից՝ Քեռի Բարսեղի խմբում կռված Շուշանիկը (Ցրոնքի Շուշան), Ալվառինջ գյուղից՝ Խանիկը և ուրիշներ:

Աչքի ընկնող կին հերոսուհիներից էր Մշո Մոկունք գյուղից Եսթերը: Նա կոչ է արել ոտքի ելնել թուրքի դեմ հանուն ազատության: Եսթերը հանդգնորեն հրապուրել է քուրդ աղաներին, և կա՛մ ինքն է սպանել, կա՛մ էլ իրենց ցեղակիցների ձեռքով սպանել է տվել նրանց:

 Սանամը, որն ավարտել էր Մշո օրիորդաց դպրոցը, լավ տիրապետում էր թուրքերենին: Նա Իսմոյին և երեխաներին հագցրել է թուրքի շորեր և որպես թրքուհիներ՝ նրանք փախուստի են դիմել:42 հոգանոց գերդաստանից 5 հոգի էր փրկվել՝ Սանամը, Իսմոն, դուստրը՝ Ռեհանը (5 տարեկան), կրտսեր որդին՝ 3-ամյա Համբարձումը և 40 օրական Առաքելը:

 Մշո դաշտի սուրհանդակ Մարիամը իր սեթական զավակին չի խնայել ,սպանել է , որովհետև նա ուզում էր սպանել հայերին ։

Եռանկյան չորս նշանավոր կետերը․ Անկյան կիսորդի և հատվածի միջնուղղահայացի հատկությունները

Տնային աշխատանք

1.Եռանկյան նշանավոր կետերի վերաբերյալ հետևյալ պնդումներից որոնք են ճիշտ.

ա)Եռանկյան անկյունների կիսորդները փոխուղղահայաց են:

բ)Եռանկյան բարձրությունները հատվում են միևնույն կետում:

գ)Եռանկյան անկյունների կիսորդները ուղղահայաց են միջնուղղահայացներին:

2.ABC եռանկյան մեջ BC կողմի միջնուղղահայացը AC կողմը հատում է D կետում: Որոշիր AD և DC հատվածների երկարությունները, եթե BD=45 սմ և AC=60 սմ:

Ներգծյալ և կենտրոնային անկյուն

165,166

165.

UAB = 140, UAMB = 220
UAM / UBM = 6/5
UBM = 100
<BAM = 100/2 = 50

166.

<AOC = 146, <ABC = <AOC / 2 = 73

Շրջանագծի աղեղի աստիճանային չափը

1.Որքա՞ն է ներգծյալ անկյունը, որը հենված է 28° աստիճանային չափով աղեղի վրա:

Պատ․՝ 14։

2.Դիցուք BAC անկյունը 35° է:

Որքա՞ն է BnC աղեղի աստիճանային չափը․

Պատ․՝ 70։

3.Գտիր ASB անկյունը, եթե ASB աղեղի աստիճանային չափը 268° է:

Պատ․՝46։

4.Գտիր BOC և BAC անկյունները:

∪AB=81°∪AC=91°

Պատ․՝BOC 188, BAC 94″:

5.Հաշվիր AOB եռանկյան անկյունները, եթե ∪AB=131°

Պատ․՝ UAOB = 131 , UOAB = UOBA = 24 30′

6. ACB աղեղի աստիճանային չափը 335° է: Գտիր ∡AOB անկյունը:

Պատ․՝ 25։

Շրջանագծի և ուղղի փոխադարձ դասավորությունը

Առաջադրանք՝ 139,140,141

139․

ա․հատում է

բ․հատում է

գ․հատում է

դ․հատում չունի

ե․շոշափում է

Քանի որ A-ից մինչև կենտրոն ավելի փոքռ է քան կենտրոնից մինչև շրջանագիծ, ապա A կետով անցնող յուրաքանչյուր ուղիղ հատելու է շրջանագիծը

ա․ պետք է հավասար լինի բարձրությանը

բ․պետք է փոքռ լինի բարձրությունից

գ․ պետք է մեծ լինի բարձրությունից